O‘zbekistonda Xususiy korxona ochishda unga yangi ta’sischilar qo‘shish huquqidan mahrum bo‘lasiz. Agar o'z biznesingizni rivojlantirishning qaysidir bosqichida siz biznesingizni kengaytirishga va o'zingizga hamkorlar qo'shishga qaror qilsangiz, korxonani YaTTdan mas'uliyati cheklangan jamiyatga, qisqacha aytganda, MChJga qayta tashkil qilishingiz kerak bo'ladi. Kapital.uz tahririyati Payme Business bilan birgalikda United Trust konsalting agentligi asoschisi va bosh direktori Yuliya Ten bilan suhbatlashdi.

YATT va MChJ o'rtasidagi farq nimada

Hozirda ushbu ikki mulkchilik shakli o'rtasida bir qancha farqlar mavjud. Ularga batafsilroq to'xtalib o'tsak:

YaTT: 

- bu jismoniy shaxs;

- bitta direktor;

- bu xizmat ko'rsatish yoki savdo sohasida faoliyat yurituvchi kichik korxonalar uchun qulay shakl;

- Yakka tartibdagi tadbirkor o'z majburiyatlari bo'yicha javobgardir.

MChJ:

- bu yuridik shaxs;

- MChJ ta'sischisi sifatida bir yoki bir nechta yuridik va/yoki jismoniy shaxslar ishtirok etishi mumkin;

- MChJ ishtirokchilari uning umumiy majburiyatlari bo'yicha javobgar emaslar;

- Jamiyat faoliyati bilan bog'liq foyda va zararlar uning ishtirokchilari o'rtasida ularning MChJ ustav kapitalidagi ulushlari qiymatiga mutanosib ravishda taqsimlanadi.

Barcha soliqlar to'langanidan keyin YaTT ixtiyorida qolgan foydaga nisbatan jismoniy shaxsning dividendlar ko'rinishidagi daromadlariga solinadigan soliq solinmaydi. MChJda bunday soliq mavjud, bunday soliq stavkasi rezidentlar uchun 5% va norezidentlar uchun 10% ni tashkil qiladi.

Qanday hollarda MChJga qayta tashkil etish zarur

United Trust konsalting agentligi bosh direktori Yuliya Ten ta'kidlashicha, jismoniy shaxs quyidagi hollarda yakka tartibdagi tadbirkor bo'lib qolishi mumkin:

- Faoliyat turi yakka tartibdagi tadbirkorlar yuridik shaxs tashkil etmasdan shug'ullanishi mumkin bo'lgan faoliyat turlari ro'yxatiga mos keladi;

- yollangan ishchilarning maksimal soni me'yorlari buzilmagan.

Agar yakka tartibdagi tadbirkor ushbu mezonlarga javob bermasa, u yuridik shaxs tashkil etishga majburdir, deb ta'kidlaydi Yuliya Ten.

Tadbirkor o'z faoliyatini kengaytirar ekan, u yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun belgilangan doira uning uchun torlik qilib borayotganini o'zi tushunishi mumkin, ko'proq xodimlarni yollash, ularning hamkori yuridik shaxs maqomida bo'lishi muhim bo'lgan mijozlar bilan ishlash va shu kabi boshqa zaruratlar tug'iladi, - deydi biznesvumen.

Amaldagi qonunchilikka ko'ra, MChJ ishtirokchilari ham jismoniy, ham yuridik shaxslar bo'lishi mumkin. Jamiyat a’zolarining soni ellik kishidan oshmasligi kerak.

Qayta tashkil etish uchun qayerga murojaat qilish kerak

Patentni yopish uchun faoliyat amalga oshiriladigan joydagi soliq idorasiga murojaat qilish, soliq organlardan qarzlar yo'qligiga ishonch hosil qilish va patentning amal qilishini to'xtatib qo'yish kerak. Keyinchalik, soliq organlarining patentni yopish to'g'risidagi dalolatnomasini olish va asosiy bank hisobini (agar mavjud bo'lsa) yopish zarur. Bankdan hisobvaraqni yopish to‘g‘risida ma’lumotnoma olgandan so‘ng, YaTT ni yopish haqidagi arizani “Yagona darcha” davlat xizmatlari markaziga shaxsan topshirish kerak bo'ladi.

MChJ ochish uchun quyidagi hujjatlar va ma'lumotlarni to'plash kerak:

1. Yuridik shaxsning nomi

2. Yuridik manzil

3. Ta'sischilarning tarkibi va ularning kompaniya ustav kapitalidagi ulushlari

4. Ustav fondining hajmi

5. Ta'sischilarning STIR/PINFL lari

6. Ta’sis hujjatlari

7. Faoliyat turi

8. Muassislarning ERI

Shu bilan birga, jamiyat asoschisi jismoniy yoki yuridik shaxslar bo'lishini tushunib olish kerak. Bu holda hujjatlar to'plami biroz farqli bo'ladi. Faoliyat turi, yollangan xodimlar soni, soliqqa tortish tizimi, tashqi iqtisodiy faoliyatni amalga oshirish maqsadlari va boshqalarni hisobga olish kerak.

Soliqqa tortish qanday o'zgaradi

Yakka tartibdagi tadbirkorlar Soliq kodeksining 385-moddasi 2, 3-qismlariga ko'ra quyidagi soliqlarni to'laydilar:

tovarlarni (xizmatlarni) sotishdan olinadigan daromad 100 million so‘mdan oshmagan taqdirda, belgilangan miqdorda yoki deklaratsiya asosida JShODS;

MChJ uchun bunday soliq ko'zda tutilmagan.

Agar sotuvdan tushgan daromad 100 million so‘mdan ortiq bo‘lsa, lekin 1 milliard so‘mdan oshmasa, aylanma soliq.

MChJ uchun soddalashtirilgan soliqqa tortish tizimi uchun bir xil mezonlar.

Soliq to'lovchilarning (yuridik shaxslarning) ayrim toifalari, masalan, aksiz to'lanadigan tovarlarni ishlab chiqaruvchilar uchun ma'lum bir soliqqa tortish tizimini qo'llashning o'ziga xos xususiyatlari mavjud, - ta'kidlaydi Ten.

Yakka tartibdagi tadbirkorlar - daromad solig'i to'lovchilar, agar daromad solig'i umumiy Soliq kodeksining 360-moddasi 6, 7-qismlariga muvofiq daromadning 25 foizi miqdorida belgilangan bo'lsa, soliq solinadigan bazani hisoblashning soddalashtirilgan tartibini tanlash huquqiga egalar. MChJ uchun bunday tartib mavjud emas.

Soliq solinadigan bazani hisoblashning soddalashtirilgan tartibini tanlashda YaTT, xarajatlar hisobini yuritishlari shart emas, savdo bilan shug'ullanuvchi YaTT bundan mustasno.

Aylanma soliqni to'lashga faqat yangi soliq davri boshidan o'tish mumkin. Buning uchun soliq kodeksining 462-moddasi 2-qismiga muvofiq soliq organlarinі yangi yildan 10 kun oldin xabardor qilish kerak. Shu bilan birga, joriy soliq davri uchun sotuvdan tushgan daromad 1 mlrd. so'mdan oshmasligi kerak. MCHJ uchun ham һuddi shunday tartib saqlanib qoladi.

MChJ, shuningdek, agar soliq solish ob'ekti mavjud bo'lsa, amaldagi soliq qonunchiligida nazarda tutilgan boshqa bir qator soliqlar va majburiy ajratmalarni ham to'laydi.